Nieuw nummer van Leusden Toen - 34ste jaargang nr 2

In dit nieuwe nummer van Leusden Toen leest u een bijdrage van Jan Drapers. Hij woont in Leusden Zuid en heeft met drie bewoners uit dit deel van Leusden een aantal gesprekken gevoerd waarin de geschiedenis (ontwikkeling) van deze wijk gedurende de laatste vijftig jaar centraal staat.

Lia van Burgsteden verhaalt over de geschiedenis van boerderij De Knip. Deze boerderij lag in het meest oostelijke puntje van Leusden en maakte deel uit van Buitenplaats de Glindhorst. De redactie heeft besloten het artikel in twee delen te publiceren. Deel 1 behandelt de geschiedenis tot en met de 19e eeuw. In het augustusnummer het vervolg vanaf de 20ste eeuw.

“Achter het kanaal” omvat twee verschillende verhalen van twee bewoners, toevallig neef en nicht, die in oorlogstijd achter het Valleikanaal woonden. “Er wordt zo weinig verteld over wat er zich afspeelde achter het Valleikanaal……” De redactie heeft beiden uitgenodigd hun verhaal op papier te zetten.

Drie actuele gebeurtenissen hebben we in beeld gebracht en in dit nummer meegenomen: Het afscheid van de penningmeester Jan van Laar en bestuurslid Daniëlle Vader, de presentatie van het boek van Ronald Polak “Afgemarcheerd!” en de vondst van een as van een smalspoorkipkar. Nieuwe aanwinsten, nieuwe leden en nieuws van het documentatiecentrum vindt u in deze uitgave. Veel leesplezier met dit nummer van Leusden Toen. Voor de volledige inhoudsopgave ..

Themanummer Leusden Toen als afsluiting “Monument Stirling R9197”

Met dit speciale nummer van Leusden Toen sluit de Historische Kring Leusden het project “Monument Stirling R9197” definitief af. De werkgroep is officieel ontbonden.

De werkgroep heeft Hans Beijer, bekend van zijn journalistieke bijdragen in o.a. de Leusder Krant, uitgenodigd de dag van de ceremonie te verwoorden in een persoonlijk verhaal dat u na dit voorwoord kunt lezen. In een samenvatting van het projectverslag beschrijft de werkgroep de belangrijkste feiten en het verloop van dit project.

De nabestaanden uit het Verenigd Koninkrijk en Canada hebben persoonlijke reacties gestuurd aan de werkgroep. Hun (dank)woorden willen we u niet onthouden. Het monument is ontworpen door Mirjam Woltman. In haar bijdrage in dit speciale nummer blikt ze terug en vertelt u vanuit welke achtergrond en levensfilosofie het kunstwerk vorm heeft gekregen.

Dat vrijwilligers een grote steun zijn geweest voor de werkgroep beschrijft José in haar dankwoord en we noemen de (financiële en materiële) sponsoren van dit project. Met een kort verslag van de warme douche van Tros/Radar en de ingerichte vitrine in Groot Zandbrink sluiten we dit nummer af. Veel leesplezier met dit bijzondere themanummer van Leusden Toen.

Meer achtergrondinformatie is te vinden op de pagina vliegtuigcrash 1943 ..

“Archeologische” vondst bij de Asschatterweg

Bij graafwerkzaamheden achter de woning aan Walstro 2, nabij de keerkade Aschatterweg is een as van een spoorkar, gebruikt op smalspoor bij aanleg van Valleikanaal, opgegraven. De as is naar Fort aan de Buurtweg te Renswoude gebracht.

De foto’s zijn gemaakt door Cor Keuning op 23 april 2018

Achtergrond historie valleikanaal
De Geldersevallei is heel lang waterstaatkundig een probleemgebied geweest. Vanaf de hoger gelegen flanken komt overtollige neerslag via een groot aantal beken – zoals de Lunterse- en de Barneveldse-beek – in de relatief vlakke Vallei. Vaak was de wateraanvoer groter dan de afvoercapaciteit, wat tot overstromingen leidde. Men kan zich nauwelijks meer voorstellen dat de weilanden in Hamersveld en Asschat tot in de jaren 30 van de vorige eeuw, bijna elke winter onder water stonden. De zware stormvloed van 13-14 januari 1916, die in Leusden, Eemland en veel plaatsen rondom de Zuiderzee grote schade toebrengt, is de druppel die de emmer doet overlopen. Een staatscommissie ontwerpt in 1933 een afwateringsplan voor de Geldersevallei, de uitvoering wordt begeleid door de Nederlandsche Heidemaatschappij. Voor het toezicht worden waterschappen opgericht. Door de grote recessie wordt besloten dat het graven van het Valleikanaal een werkverschaffingsproject moet worden dat in handkracht wordt uitgevoerd. De werklozen worden met honderden per trein uit steden aangevoerd. Omdat het om een werkverschaffingsplan ging, komt er bij het project Valleikanaal niet veel innovatie aan te pas. De mensen moeten immers ‘aan de bak’, met slechts de hulp van schop, kruiwagen en – pas later – zogenaamde kipkarren op smalspoor (zie foto). Van destijds al wel bestaande draglines, werd geen gebruik gemaakt.

Meer informatie en foto's over de historie van het Valleikanaal is te vinden op de Canon van Leusden en bij Arcadis over de historie van het project valleikanaal.

Nieuw boek: Afgemarcheerd! - Ontwapening op de Leusderheide

Na de bevrijding van Nederland in 1945 ontwapenden de geallieerden op tien locaties in West-Nederland 120.000 Duitse soldaten. Ronald Polak, voorzitter van de Historische Kring Leusden en oud-geschiedenisleraar dook in de archieven, luisterde naar ooggetuigen en schreef een boek over deze vergeten episode uit de nadagen van de Tweede Wereldoorlog.

Link naar de webshop waar het boek kan worden besteld.

Er zijn veel foto’s uit die tijd bewaard gebleven en die hebben een plaats gekregen in het boek. Het beschrijft wat de Duitsers deden in de laatste weken van de oorlog en hoe zij ontwapend werden. Op de Leusderheide werden 13.000 Duitsers ontwapend door Britse soldaten en er nog bijna twee weken gevangengehouden. Hun wapens en uitrusting moesten ze dumpen op de Leusderheide. Vanaf Leusden marcheerde de ontwapende Wehrmacht via de Afsluitdijk naar Noord-Duitsland.

Veel meer informatie over de achtergronden van dit boek is te vinden op de onderstaande url's
www.AD.nl/amersfoort/ontwapening-van-duitsers-op-leusderheide-te-boek-gesteld
www.rtvutrecht.nl/nieuws/1746763/

Jan van Laar erelid van de HKL die nu 600 leden telt

Sinds donderdag 5 april is Jan van Laar erelid van de Historische Kring Leusden. Hij was bijna een kwart eeuw als penningmeester een van de gezichten van de historische vereniging in Leusden. Naast het beheer van de financiën zorgde hij voor veel andere activiteiten zoals het opbouwen van een grote collectie foto’s en andere historische documenten over Leusden en omgeving. Jan van Laar vertegenwoordigde de HKL bij evenementen als de gemeentelijke Monumentendag en de Erfgoedprijs Leusden. Vanwege deze grote verdiensten en enorme inzet gedurende een lange bestuursperiode kende de ledenvergadering hem het erelidmaatschap toe. Ook Daniëlle Vader nam na ruim 7 jaar afscheid als bestuurslid.

De actieve Historische Kring Leusden vindt de laatste jaren veel weerklank. Dat is ook zichtbaar in de toename van het aantal leden. Als het 600ste lid van de vereniging werd tijdens de jaarvergadering Erik van Valkengoed in het zonnetje gezet. Bij de HKL is iedereen welkom. De eerstvolgende activiteiten zijn de voorjaarslezing op donderdagavond 12 april in De Koningshof over het boek Afgemarcheerd! en het Historisch Kijkcafé op vrijdagmiddag 20 april, 14.45 in de Bibliotheek.

Historische Kring Leusden onthult monument

Met een waardige en uitgebreide ceremonie onthulden nabestaanden van slachtoffers van een vliegtuigcrash zaterdag een gedenkteken op de spoordijk nabij de Leusbroekerweg. Het vliegtuig stortte exact 75 jaar geleden in 1943 neer na een luchtgevecht.

Meer informatie op onze webpagina Vliegtuigcrach 1943.

De canon van Leusden

Tijdens de algemene Leden vergadering is de canon van Leusden gepresenteerd. Nu voor iedereen hier te zien.

Sfeerimpressie gemeentelijke monumentendag in Achterveld

Zaterdag 9 september om 11.00 uur openende wethouder Van Beurden de gemeentelijke monumentendag bij de St. Jozefkerk in Achterveld. Muzikanten van DWS bliezen vanaf de kerktoren. De St. Jozefkerk, De Moespot en boerderij ’t Laantje 5 openende speciaal op deze dag hun deuren. De Historische Kring Leusden verzorgde op de drie locaties tentoonstellingen over de historie van de panden en de plek. kijk voor meer foto's..

Bijzonder themanummer van Leusden Toen

De ondergang van de STIRLING R9197 in februari 1943.

In dit themanummer van Leusden Toen leest u het resultaat van een aantal jaren van onderzoek, verricht door een werkgroep van de Historische Kring Leusden, naar de neergestorte Engelse bommenwerper Stirling R9197. Een ingrijpende gebeurtenis die zich afspeelde op 3 februari 1943 in Leusden. De teksten zijn geschreven door de leden van de werkgroep. Er is veel werk verricht door de opmaakafdeling om m.n. oude foto’s zo goed mogelijk weer te geven.

Veel leesplezier met dit bijzondere themanummer van Leusden Toen. Voor inhoudsopgave ..

In februari 1943 vond boven de weilanden tussen Achterveld en Hamersveld een luchtgevecht plaats tussen een Engelse Stirling bommenwerper op weg naar Hamburg en een Duitse Messerschmitt nachtjager. De bommenwerper stortte met acht bemanningsleden neer aan de rand van Landgoed Den Boom, dicht bij de spoorbrug over de Luntersebeek. Acht jonge mannen, vijf Canadezen en drie Britten, twintigers nog, kwamen bij deze crash om het leven.

Niet alle beschikbare informatie is opgenomen in deze themauitgave van Leusden Toen. Meer achtergrondinformatie is te vinden op de pagina vliegtuigcrash 1943 ..

13.000 jaar oud dennenbos ontdekt op Den Treek-Henschoten

© Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Op landgoed Den Treek-Henschoten zijn de resten gevonden van een heel oud dennenbos. De bosresten zijn ongeveer 13.000 jaar oud en stammen uit een relatief warme periode tegen het einde van de laatste ijstijd. Het gaat om een unieke vondst die ook internationaal van grote wetenschappelijke betekenis is, zeggen onderzoekers van de Universiteit van Utrecht en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Lees meer..

Documentaire Landgoed De Boom

De Historische Kring Leusden heeft meegewerkt aan de documentaire over het voor Leusden beeldbepalende Landgoed De Boom, gemaakt en uitgezonden door RTV Utrecht. Ronald Polak (voorzitter) is geïnterviewd voor deze documentaire. Voor wie de uitzending heeft gemist is de documentaire ook te bekijken op onze website, pagina filmarchief.

De Historie van Leusden

Karel de Grote staat aan het begin van de geschreven geschiedenis van Leusden. Hij schonk in het jaar 777 de villa Lisiduna een kleine nederzetting in een nog woeste omgeving aan de bisschop van Utrecht. Uit deze villa bij Oud Leusden heeft zich de huidige gemeente Leusden ontwikkeld. Dat is een lange vaak moeizame weg geweest, waar we nog maar weinig van weten. De ligging van onze middeleeuwse hoeven in het langschap werd aangepast aan de plaatselijke omstandigheden en heeft tot een aantal schilderachtige situaties geleid. Onze bekende landgoederen zoals Den Treek, De Boom en de Heiligenberg, zijn van later jaren. Leusden is tot ver in de 20e eeuw een boerendorp gebleven met een aantal van oorsprong middeleeuwse buurtschappen Asschat, Snorrenhoef, Hamersveld, Leusbroek, Achterveld en Stoutenburg. Vanaf het begin van de zestiger jaren begon de bouw van de woonwijken. In 1969 fuseerde Leusden met de gemeente Stoutenburg, waartoe Achterveld behoorde.

Buurtschappen

De gemeente Leusden bestaat behalve uit de woonkernen Leusden, Leusden Zuid, Achterveld en Stoutenburg van oudsher uit verschillende buurtschappen. De volgende namen komen met regelmaat terug: Hamersveld, Leusbroek, Oud-Leusden, Asschat, Snorrenhoef, Musschendorp, Lapeers, Kieftenpol, Moorst, Heetveld, de Boom, Den Treek, Heiligenberg, Bavoort, Lockhorst, Jannendorp, Arkelbroek, de Ruif, Heetveld e.a.