Historische Kring Leusden
Achterveld - Hamersveld - Leusbroek - Stoutenburg
Wijken in Leusden: Claverenblad - Wildenburg
Claverenblad Wildenburg
boerderij Groot Wildenburg – Foto: archief HKL
Rond het jaar 1130 werd het moerasgebied tussen het huidige Valleikanaal en de Grift door het graven van sloten drooggelegd en in cultuur gebracht. Langs de bij deze drooglegging aangelegde ontsluitingsweg (Hamersveldseweg) ontstonden boerenbedrijven, waarop aanvankelijk voornamelijk landbouw bedreven werd, maar later, door de inklinking van de veenlagen en de daarmede gepaard gaande nattere gronden, overgegaan werd op de veeteelt. Het oude verkavelingspatroon met haaks op de Hamersveldseweg lopende sloten was bij de ontwikkeling van het plan Claverenblad-Wildenburg nog aanwezig.
Ook waren er nog enkele boerderijen langs de Hamersveldseweg in gebruik, zoals Zwanenburg, Rosmolen en de nu nog aanwezige boerderij Groot Wildenburg. De bouw van dit plan is nooit bedoeld als overloopgebied voor Amersfoort (deze overloop ging naar het plan Hoogland) Het dorp Leusden was in 1968 nog nauwelijks tot niet bekend. Er was Leusbroek, Hamersveld, Achterveld en Stoutenburg. En met deze namen kon je de weg vinden op verkeerswegwijzers in dit gebied. Zowel Hamersveld, als Achterveld en Leusbroek vormden een geheel eigen en vooral hechte woongemeenschap met eigen kenmerken.
Zwanenburg heette in de oudheid Ganswech
Mogelijk dat deze naam zelfs van vóór 1400 dateert. Later werd het Ganzeweij genoemd. In het jaar 1668 bouwde hier de Amersfoortse arts Hendrik Schütz een aanzienlijk huis dat omringd werd door grachten en bossen. Hij liet het geheel in 1669 vereeuwigen op een pentekening, die zich nu in het Utrechts Archief bevindt. Het totale eigendom strekte zich uit van de Grift in het westen tot de Moorsterbeek in het oosten. Het huis kwam in 1683 in handen van Gerrit Willem Couper (ook wel Cuijper genoemd), die vermoedelijk de naam in Zwanenburg heeft gewijzigd. Het geheel was gesitueerd ten noorden van de Kuperssingel nabij de huidige Ganzeweihof. De plaats van het huis is hieronder met een rode stip aangeduid. Voor een betere drooglegging van de vrij laag gelegen gronden heeft Cuijper waarschijnlijk een brede sloot(de Kupersgracht) laten graven aan de zuidzijde van zijn eigendom.
Opgravingen
De laatste eigenaar was A.J.W. v.d. Berg, die het eigendom in 1973 aan de gemeente verkocht (rbsl.26-04-’73).Zij die meer willen weten over dit landhuis, kunnen in de bibliotheek van de Historische Kring een brochure raadplegen over de geschiedenis van en de opgravingen over het verdwenen huis.
Het plan Claverenblad-Wildenburg was het laatste plan van de bebouwing in Leusden dat gebaseerd was op het in 1968 vastgestelde structuurplan. Dit structuurplan kende meerdere bouwfasen. Uiteindelijk werden alleen de eerste en tweede fase van dit ambitieuze plan uitgevoerd.
boerderij ’t Claverenblad – Foto: archief HKL
De hoofdwegenstructuur met Groene zoom, Centrumweg (later Van der Postlaan)en Zuiderinslag was eveneens op dit structuurplan gebaseerd. Aan de ruimte naast de laatste twee genoemde wegen is nog te zien, dat destijds bij het ontwerp met een verdere bebouwing in oostelijke richting rekening werd gehouden. De Centrumweg werd aanvankelijk overeenkomstig dit structuurplan in een rechte lijn vanaf de Groene Zoom naar de Hamersveldseweg aangelegd. Een gedeeltelijke omlegging van deze Centrumweg was echter noodzakelijk om onder meer tijdig in Groenhouten nog een school te kunnen bouwen. Hierdoor kwam de boerderij Claverenblad, die nu een onderdeel is van de bebouwing aan De Brink, in het plan Groenhouten te liggen, terwijl eerder gedacht was aan een ligging ten zuiden van de Centrumweg in het plan Claverenblad-Wildenburg. Vandaar de oorspronkelijke naam van dit meest zuidelijke gelegen deelplan.
Al in 1972 kocht de gemeente voor de realisering van het plan de eerste percelen grond van de op de boerderij Claverenblad wonende A.Los, nadien gevolgd door aankopen van mw. E. van Garderen-van Asselt, G. Tessels, F. v.d. Lagemaat en het R.K. Kerkbestuur. De laatste gronden konden pas in ’82 en ’83 aangekocht worden, omdat deze inmiddels verkocht waren aan twee projectontwikkelaars.
Het stedenbouwkundig ontwerp van Claverenblad-Wildenburg was van de hand van ir. F.J.M. van der Werf, die ook tekende voor het stedenbouwkundig plan voor het hoofdcentrum Hamershof. Kenmerkend voor het plan is de tot een singel omgevormde oude Kupersgracht die in het westen door de hogere bebouwing een duidelijke beëindiging heeft gekregen. Naast de singel werden nog andere ruimtesoorten toegepast zoals dwarsstraten met pleintjes en (achter)hoven.
Omdat het vanouds om vrij laag gelegen gronden ging, werd besloten om het gehele plan te bemalen. Het overtollige water wordt van de Kuperssingel en een duiker via een pompgemaal in het nw. van het plan afgevoerd naar de singels in Groenhouten. Het plan omvat ongeveer 1200 woningen, waarvan een groot deel als eengezinswoning is uitgevoerd. Met de bouw werd in 1982 aan de westzijde van het plan een aanvang gemaakt en in 1986 was het grotendeels gereed.
De namen van de wegen in het plan verwijzen naar :
Boerderijen in dit gebied : Wildenburgstraat, Claverenbladstraat en Rosmolenstraat, Ganzewei- en Zwanenburghof.
Oude Hamersveldse geslachten : van de Lagemaat-, van Eijden-, Herder-, van Daatselaarhof en Hilhorst- en Tijmensenpoort.
Oude molens : Snuifmolen, Watermolen, Zaagmolen en Pelmolen.
Auteur: J.H. Roggenkamp
Bronvermelding : 2015