Vliegtuigcrash Stirling 1943

Oorlogsmonument voor bemanning van de Stirling R9197

De Historische Kring Leusden heeft begin 2015  een werkgroep “Monument Stirling R9197” gevormd om onderzoek te doen naar de geschiedenis van de neergestorte Stirling R9197 in WOII. De werkgroep werd gevormd door Caju ter Kuile, José Huurdeman, Ab Schothorst, Peter van Wermeskerken en Bertil Goosmann. Peter en Bertil namen tussentijds afscheid. Hun plaats werd ingenomen door Wim van de Burgt en Gerard Voskuilen.

De werkgroep besloot voor de acht omgekomen bemanningsleden een permanent oorlogsmonument te laten plaatsen op de plek waar de bommenwerper neerstortte op 3 februari 1943.

Op deze pagina leest u meer over het onderzoek naar de neergestorte Stirling R9197. Op de pagina van het “Monument Stirling R9197” kunt u meer lezen over de onthullings-ceremonie, de jaarlijkse herdenking en het monument zelf.

Artikel uit 1985 in Barneveldse Krant: Luchtgevecht boven Leusden

Een luchtgevecht boven Achterveld

In aflevering 9a van deze reeks, getiteld „Operatie Bodenplatte” gaven wij een opsomming van alle, ons bekende vliegtuigcrashes op het grondgebied van de gemeente Barneveld. Een ervan vond plaats op 3 februari 1943 en was het gevolg van een luchtgevecht tussen een Engelse, viermotorige Halifax en een Duitse Messerschmitt. De Achterveldse correspondent van de Barneveldse Krant, de heer J.M. Schouten zond ons een aantal interessante gegevens toe, dat betrekking heeft op dit ongeval. Graag zullen wij deze informatie in bewerkte vorm hieronder aan u doorgeven. Mochten er onder de lezers van dit artikel nog nadere gegevens omtrent dit luchtgevecht bekend zijn dan worden deze gaarne door ons ontvangen. Zowel de heer J. M. Schouten te Achterveld als de heer M. T. P. van der Steen uit Stein (Limburg) zijn bijvoorbeeld erg benieuwd waar de Halifax is neergekomen en waar een van de inzittenden na zich met zijn parachute te hebben gered, om hulp heeft aangeklopt.

Luchtgevecht boven Achterveld 1943

1985 – 40 jaar bevrijding – Barneveldse Krant
Onder redaktie van Gerjan Crebolder

De toedracht van het luchtgevecht

Uit een brief, of beter gezegd rapport, van burgemeester Westrik aan de Sichterheitsdienst te Arnhem, gedateerd 9 februari 1943, maakte de ze gewag van een tweetal op 3 februari 1943 plaats gehad hebben de gebeurtenissen. Door een vermoedelijk Engels vliegtuig waren boven een perceel bouwland naar schatting 800 brandbommen (waarschijnlijk zogenaamde brandstaven) afgeworpen die aldaar gelukkig weinig schade aanrichtten. Dit toestel, waarschijnlijk de hiervoor reeds vermeldde viermotorige Halifax, stortte later neer in de buurschap „De Mheendt” waarbij de inzittenden de dood vonden.

Tevens berichtte Westrik dat er in de omgeving van De Glind een Duits jachtvliegtuig was neergeschoten waarbij de piloot om het leven kwamen de tweede inzittende boven Lunteren het toestel per parachute had verlaten. Dit tweede vliegtuig, een Messerschmitt, kwam neer in de buurschap „Havik(s)horst” op de grens van de gemeenten Leusden en Barneveld.

Het vliegveld Venlo

Tijdens de Tweede Wereldoorlog lag bij Venlo een van de bij de Duitsers in gebruik zijnde vliegvelden. Vanaf deze basis vertrokken op 3 februari 1943 een onbekend aantal Messerschmitts met als opdracht het onderscheppen van geallieerde bommenwerpers. Deze aktie zou boven Middennederland plaats gaan vinden waarbij de Messerschmitt van piloot Reinhold Knacke en navigator Kurt Bundrock eerst een Engels toestel neerschoot maar vervolgens zelf door een tweede Halifax werd geraakt.

Navigator Bundrock maakte in het vliegtuig de volgende aantekeningen: „Nauwelijks was de Halifax neergestort en had ik hiervan mijn aantekeningen gemaakt, toen ik de volgende alweer in het vizier kreeg. Ditmaal wilde Knacke zijn nieuwe aanvalstechniek beproeven en zette de machine recht op de Engelsman aan, zodat hij links van ons weer op moest duiken. De lijn van het boordgeschut lag goed, want de rechter buitenmotor brandde. We zaten nu links achter de Halifax, die nog tijdens de eerste aanval tot hevige afweermanouvres was overgegaan. Zijn boordschutter vuurde onafgebroken en de rookpluimpjes van de door hem afgeschoten kogels kwamen angstaanjagend dichterbij. We misten hem volkomen omdat de Engelsman wild slingerde.

Bundrock probeerde zijn gezagvoerder ervan te overtuigen dat het beter zou zijn om volgens de oude, beproefde methode de Halifax aan te vallen; hierbij werd het vliegtuig van achteren schuin omhoog onder vuur genomen. Het mocht echter niet meer baten en kort daarop werd de circulatieleiding van de Messerschmitt door de schoten van de Engelse boordschutter geraakt en spoot de brandende benzine omhoog. Door de vlammen heen trok Bundrock de noodgreep van de cockpit los en sprong uit de brandende machine. Ondanks zijn verwoede pogingen zijn brandende kleding te doven, slaagde hij erinzijn parachute open te krijgen en maakte een veilige landing. Nadat de navigatorzijn parachute had losgegespt liep hij in de richting van een zwak lichtje en kwam bij een burgerwoning in de omgeving van de Postweg in Lunteren aan. Hier werd hij door de toch wel wat verschrikte bewoners ontvangen waarna hij zich mocht wassen en toen de Ortskommandatur opbelde. In de keuken zaten vier zwakzinnige mensen die bezig waren met het doppen van erwten.

De Duitser belde met burgemeester Westrik van Barneveld waar de jager was neergekomen en samen met Majoor Streib van de Ortskommandatur gingen ze gedrieën naar de nog na smeulende resten van het vliegtuigwrak waar Bundrock de vreselijke taak kreeg het lijk van zijn gezagvoerder, kapitein Knacke te identificeren. Dit was alleen mogelijk aan de hand van diens Ridderkruis want het gezicht bleek onherstelbaar te zijn verminkt.

 

De Duitse bemanning

Piloot Reinhold Knacke werd op 1 jänuari 1919 in Strelitz, ten noorden van Berlijn, in de thans in de DDR liggende provincie Mecklenburg geboren. Op 14-jarigeleeftijd trad hij toe tot de Hitlerjugend en zeven jaar later werd bij piloot bij de 1. Gruppe/Zerstörergeschwader. In deze functie nam hij deel aan de strijd in de meidagen van 1940.

De piloot van de Duitse Messerschmitt, Reinhold Knacke
De Duitse navigator, Kurt Bundrock

Knacke bleek een uiterst bekwaam gevechtspiloot en behaalde in vrij korte tijd tegen de dertig luchtgevechtsoverwinningen. Voor zijn verdiensten werd hij bevorderd tot Oberleutnant en op 1 juli 1942 onderscheiden met het Ridderkruis van de Luftwaffe. Vanaf het Duitse vliegveld bij Venlo maakte hij vele vluchten en behaalde talrijke overwinningen zoals in de nacht van 17 november 1942 waarin hij maar liefst vijf geallieerde vliegtuigen neerschoot. In totaal nam hij deel aan 44 luchtgevechten totdat hij op 3 februari 1943 bij Achterveld sneuvelde. Reinhold Knacke realiseerde zich overigens zeer goed dat zijn kansen om als gevechtspiloot in leven te blijven uiterst gering waren en stelde daarom het volgende testament op: „Mijn eigendommen in zaken en in geld vermaak ik aan mijn ouders. Mijn brieven met het onderschrift Peter moeten aan Mej. Lambertz, Miquelstrasse 62, Berlin-Dahlem, worden teruggegeven. Ik wil in een soldatengraf bij deandere kameraden van de groep van het vliegveld Deelen bijgezet worden, Een kameraad of een soldaat zal bij het graf een passend woord spreken. Tot slot zal het „Dankeschuld” van Walter Flexens worden uitgesproken.

Volgens zijn wens werd hij met soldateneer in Deelen begraven. Het door de familie uitgegeven overlijdensbericht luidde: „Am 3.d. Mts gab auch unser lieber Sohn und Bruder, der Nachtjäger, Hauptmann Reinhold Knacke, Träger des Ritterkreuzes mit Eichenlaub sein Leben für Führer und Vaterland. Familie Knacke, Neustrelitz, den 5.Februari 1943. Niemand hat groszere Liebe, denn die dasz er sein Leben last, für seine Freunde. Joh. 15.13.”

Van navigator Kurt Bundrock is weinig bekend. Hij is, als dit artikel geschreven wordt, nog steeds inleven en woont dan ergens in de Duitse Bondsrepubliek.

Een oproep

Gevraagd wordt naar de bewoners en het huis waar Bundrock na zijn parachutesprong om hulp aanklopte. Het is een huis nabij de Postweg onder Lunteren. Voorts wordt gevraagd de exacte locatie waar de Halifax in de buurschap „De Mheendt” tussen Achterveld en Hamersveld is neergestort, terwijl ook de juiste plek waar de Messerschmitt van Knacke neerkwam bij ons onbekend is.

Barneveldse Krant 1984 – 40 jaar bevrijding
onder redactie van Gerjan Crebolder

FILM : THE STIRLING BOMBER

De Stirling was de eerste viermotorige Britse zware bommenwerper uit de Tweede Wereldoorlog. Gebouwd door Short Brothers, zou het een relatief korte operationele carrière hebben. De enorme maximale bomlading van de Stirling kon alleen worden vervoerd over relatief korte afstanden van ongeveer 950 km. Op missies diep in Duitsland werd 1.590 kg lading vervoerd, bestaande uit zeven 227 kg bommen. Binnen vijf maanden na de introductie waren 67 van de 84 afgeleverde vliegtuigen verloren gegaan door vijandelijke actie of afgeschreven na crashes.

Algemene karakteristieken
Bemanning: 7
Lengte:  26,6 m

Spanwijdte:  30,2 m
Hoogte: 8,8 m

Beladen gewicht: 26.940 kg

Prestaties
Maximale snelheid: 410 km/h  op 6.400 m
Bereik: 3.750 km

Familie bezoekt het graf op "Rusthof"

26 april 2017
Stuart Luker bezocht afgelopen zaterdag, samen met zijn vrouw Wendy, het graf van zijn oom Dennis Smith. Deze vond samen met zeven bemanningsleden boven Leusdens grondgebied de dood nadat hun vliegtuig door een Duitse nachtjager was neergeschoten in de vroege avond van 3 februari 1943.

De Stirling R9197 was op 3 februari 1943 om 18.27 uur vanaf het militaire vliegveld Chedburgh, Suffolk, in Oost-Engeland opgestegen. Als onderdeel van het 214 squadron RAF stegen er 10 Stirlings op voor een bombardement op Hamburg. Net buiten Leusden werd de Stirling R9197 na een luchtgevecht door een Duitse Messerschmitt neergehaald. De Stirling stortte om 20:04 neer.

Aan boord van de Stirling waren acht bemanningsleden, vijf Canadezen en drie Britten, die allen zijn begraven op Rusthof in Leusden. De Britse bemanning was: Dennis Hedley Smith, (22) en Derek Gordon de Garis (20) en Ronald Frank Evans (26). De Canadese bemanning: John Irven MacKenzie (26), William  McKenzie Murdoch (21), William Obediah Powell (22), Daniel O’Neill (22) en Arley Henry Theissen (23).

Op de voorgrond Wendy en Stuart Luker bij het graf van hun oom Dennis Smith.
Op de achtergrond de leden van de HKL werkgroep “Monument Stirling R9197”: v.l.n.r. Wim van de Burgt, Gerard Voskuilen, José Huurdeman, Ab Schothorst en Cajé ter Kuile.

Werkgroep Stirling geeft laatste brokstukjes terug aan nabestaanden

Video 22 april 2017:
De overhandiging van de laatste brokstukjes van de Stirling namens de werkgroep “Monument Stirling R9197” door Wim van de Burgt aan de nabestaanden Stuart en Wendy.

Thank you too for your involvement in researching about the crash of the plane that was flown by my Uncle Denis. It was good to spend the day with you and your friends; I appreciated the opportunity to visit the grave and the site of the crash. Wendy and I enjoyed your company and would also like to thank you for the hospitality you showed to both of us. We look forward to meeting you again next year.

Werkgroep “Monument Stirling R9197” ontvangt nabestaanden

Onderstaand een aantal foto’s van het bezoek van de nabestaande Stuart en Wendy vastgelegd bij de ontvangt in “Oud Leusden”, op “Rusthof”, de crashplaats aan de spoordijk, de bomkrater aan de Moosterweg en de lunch bij “Mon Chouette” op zaterdag 22 april 2017.

Dronefilm over de plek waar de Stirling R9197 is neergekomen

HKL werkgroep “Monument Stirling R9197” in Canadese en Britse kranten

De werkgroep heeft bij het traceren van nabestaanden van de acht omgekomen geallieerden (vijf Canadezen en drie Britten) contact gezocht met verschillende lokale kranten in zowel Canada en het Verenigd Koninkrijk.

“Dutch historians seek our help” and “Project moves family”. Beide artikelen verschenen in The Intelligencer respectievelijk op 27 augustus  en 2 september 2015.

Het artikel “Search for fallen pilot” verscheen op 25 februari 2016 in The Hertfortshiremercury in het Verenigd Koninkrijk.

Dutch-pensioner-hopes+20160225
Intellengencer_20150827
Intellengencer_20150902